Inleiding
De meest voorkomende hormonale afwijking bij de oudere kat is hyperthyreoïdie (dat is een overactieve schildklierwerking). Vrijwel altijd zijn het katten boven de 8 jaar, zowel poezen als katers van elk ras. Gelukkig is het probleem in de meeste gevallen goed te behandelen wanneer de kat tenminste op tijd wordt aangeboden.
Wat is de schildklier en wat doet hij?
De schildklier is een klein orgaan dat zich in het halsgebied bevindt, onder het strottehoofd, tegen de luchtpijp. De schildklier bestaat uit twee delen (kwabben of lobben), de linker en de rechter kwab (zie illustratie).
De schildklier maakt hormonen (onder andere T4) die het tempo van de stofwisseling in het lichaam besturen. De schildklier is dus als het ware de thermostaat van het lichaam.
Een overactieve schildklier verhoogt de stofwisseling en daarmee de werking van vele organen (hart, maagdarmkanaal, zenuwstelsel,nieren). Dit is het geval bij de kat. Wanneer een hond schildklierproblemen heeft, betreft dit vrijwel altijd een te traag werkende schildklier (= hypothyreoïdie).
Oorzaak
Een overactieve schildklier is het gevolg van een goedaardige tumor van de schildklier. Dit kunnen beide lobben betreffen, maar ook alleen de linker of de rechter. Zelden is het gezwel kwaadaardig. Omdat de hoeveelheid schildklierweefsel hiermee dus toeneemt zal er ook meer schildklierhormoon gemaakt worden en worden afgegeven aan het bloed. Dit verklaart de symptomen die hieronder worden beschreven.
Symptomen
Doordat de schildklier ‘op volle toeren draait’, gaat het tempo van de stofwisseling omhoog. De kat wordt onrustig en gaat meer eten. Op een bepaald moment spreekt het dier zijn eigen reserves aan en dat betekent dat hij ondanks ‘eten als een tijger’ toch afvalt. De kat is overdreven actief, anders dan je van een oude kat zou verwachten. Verder kun je zien: veel drinken, soms agressief, de hartslag gaat omhoog (is soms onregelmatig) en symptomen van hartfalen (hoesten, benauwdheid, snel moe). Er kunnen hartspierproblemen onstaan (HCM). De bloeddruk van de kat is verhoogd en daarmee loopt de kat kans op bijvoorbeeld flauwvallen. Ook valt wel eens op dat de kat meer braakt en/of diarree heeft of juist verstopt is. Er is soms spierzwakte en de vacht is ruw. In het begin zijn al deze symptomen maar heel iets aanwezig en ook bestaan ze lang niet zijn ze allemaal tegelijk. Sommige eigenaren valt alleen een ‘iets ander gedrag dan normaal’ op. Soms is de ontlasting slecht verteerd, bleek en ruikt zuur.
Diagnose
De vergrote schildklier is helaas niet altijd te voelen. Met behulp van bloedonderzoek kan een verhoogde hoeveelheid schildklierhormonen worden aangetoond. Daarbij is het belangrijk ook de andere lichaamsfuncties in het bloed te testen (o.a. lever- en nierfunctie), omdat de behandeling en de vooruitzichten mede hiervan afhangen. Ook kan de hartfunctie worden bepaald (o.a. röntgenfoto: vaak sterk vergroot hart) en kan de bloeddruk worden gemeten. Deze laatste is verhoogd bij een kat met hyperthyreoïdie.
Behandeling
Niet behandelen. Een kat die niet behandeld wordt sterft uiteindelijk aan deze aandoening of aan de effecten ervan op andere organen (hart, nieren). Om deze reden wordt hier niet snel voor gekozen. Maar er zijn omstandigheden (aanwezigheid van andere tumoren of ernstige ziektes, de kat is wel erg oud) die de eigenaar doen besluiten om af te wachten of de kat te laten inslapen.
Katten met ernstig nierfalen zijn soms beter af zonder behandeling: ze eten alleen nog door de schildklierafwijking.
Medicijnen. Er zijn medicijnen die de hoeveelheid hormoon afremmen. Ze genezen de aandoening (de groei van de schildklier) dus niet. Voor de meeste katten is deze medicatie veilig en zien we bijna geen bijwerkingen. Sinds kort zijn er voor deze aandoening voor de kat geregistreerde medicijnen beschikbaar (Felimazole®).
Operatie. Hierbij wordt de vergrote schildklier verwijderd. Omdat de kat al oud is en soms een slechte nier- en hartfunctie heeft is dit niet geheel zonder risico. Daarom wordt vóór de operatie aangevangen met medicijnen om de schildklierwerking te onderdrukken.
Radioactief jodium vernietigt al het afwijkende schildklierweefsel, ook in die gebieden welke operatief niet bereikbaar zijn. Er zijn maar enkele plaatsen in Nederland waar deze behandeling gedaan mag worden.
De uiteindelijke keuze van behandeling blijft de beslissing van de eigenaar. Overleg met uw dierenarts over de voor- en nadelen van elke behandeling.
Engels: Feline hyperthyroidism