Inleiding
Maagdarmaandoeningen, zoals braken en diarree, zijn veel voorkomende klachten bij honden en katten in de praktijk. We bespreken hierna kort de werking van het spijsverteringskanaal en welke dieet en verzorgingsmaatregelen u kunt nemen wanneer uw huisdier last heeft van chronische (d.w.z. langdurige) maagdarmklachten, zoals langdurige of steeds terugkerende diarree.
Het spijsverteringskanaal
Huisdieren hebben, net als andere levende wezens, voeding nodig als ‘brandstof’ om in leven te blijven. Voordat voedsel door het lichaam kan worden opgenomen, moet het eerst tot kleine deeltjes (voedingsstoffen) worden afgebroken. Dit proces heet de spijsvertering en vindt plaats in het maagdarmkanaal en de bijbehorende organen. Het begint al bij het gebit en in de maag en gaat door in de dunne darm, waar de voedingsstoffen in het bloed worden opgenomen. De lever en alvleesklier produceren stoffen die de vertering mogelijk maken. In de dikke darm vindt weinig vertering meer plaats, behalve van voedingsvezels. In de dikke darm wordt met name water vanuit het darmkanaal opnieuw opgenomen in het lichaam, waardoor de darminhoud als het ware indikt. Dit is belangrijk voor het krijgen van een stevige ontlasting en het houdt daarnaast het watervolume van het lichaam op peil.
Chronische darmontstekingen
Een chronische darmontsteking (Inflammatory Bowel Disease; IBD) is een vaak voorkomende oorzaak van braken en diarree, met name bij jonge katten, waarbij vooral braken op de voorgrond treedt. Dieren met IBD hebben last van een ernstige ontsteking van de darm, waardoor de vertering en opname van voedingsstoffen aanzienlijk verminderen. Dit leidt tot gewichtsverlies en een slechte conditie.
De behandeling van IBD bestaat voornamelijk uit een speciaal dieet en eventueel het geven van ontstekingsremmende medicijnen. Uw dierenarts zal meestal een licht verteerbaar, ‘hypo-allergeen’ dieet voorschrijven. Deze diëten bevatten geselecteerde koolhydraat en dierlijke eiwitbronnen, bijvoorbeeld rijst of tapioca en vis of eend, waardoor de kans op een allergische reactie aanzienlijk verkleind wordt. Ook worden er géén ingrediënten gebruikt die in verband kunnen worden gebracht met overgevoeligheidsreacties (iets wat vaak voorkomt bij dit soort klachten), zoals zuivelproducten, soja en granen. Door de zorgvuldig geselecteerde, hoogwaardige bestanddelen bevorderen deze diëten het herstel van beschadigde weefsels en normale lichaamsfuncties, zodat de klachten van uw huisdier meestal snel zullen verminderen.
Colitis
Colitis is een ontsteking van de dikke darm (het colon) en wordt gekarakteriseerd door het veelvuldig produceren van kleine beetjes dunne ontlasting, soms gepaard met bloed en/of slijm. Vaak heeft het dier pijn of gaat de ontlasting moeilijker (persen). Colitis kan vele oorzaken hebben zoals parasieten, infecties en voedingsallergie of intolerantie.
De klachten zijn zeer wisselend. Sommige dieren hebben slechts geringe problemen, terwijl andere ernstig ziek kunnen zijn. Ook is colitis bij een aantal dieren een steeds weer terugkerend probleem. Dieetbehandeling en ontstekingsremmende medicijnen kunnen helpen de ontstekingen te verminderen en herhaling te voorkomen. Ontstekingsremmende medicijnen zijn vaak nodig, zeker in het begin van de aandoening om de ontsteking zoveel mogelijk te beperken en de klachten te verminderen. Bij bepaalde vormen van colitis, zoals de chronische, idiopathische colitis (d.w.z. dat oorzaak niet bekend is), kan het geven van een speciale (hypo allergene) dieetvoeding de benodigde hoeveelheid ontstekingsremmende medicijnen op de lange termijn verminderen.
Bij de kat komt soms het zogenaamde megacolon voor waarbij ophoping van ontlasting plaatsvindt. Dieet als behandeling hiervan is onvoldoende en meestal is operatief ingrijpen noodzakelijk.
‘Spastisch Colon’
Sommige vormen van colitis reageren goed op een verhoogde hoeveelheid vezels in de voeding. Dit geldt bijvoorbeeld voor het spastisch colon (Irritable Bowel Syndrome; IBS) een darmstoornis die vaak voorkomt bij drukke, nerveuze honden en die te vergelijken is met het spastisch colon bij de mens. Onder voedingsvezel verstaat men dat gedeelte van de koolhydraten, dat niet door de enzymen in het maagdarmkanaal wordt verteerd. Er zijn twee soorten vezels: onoplosbare vezels (onoplosbaar in water) en oplosbare vezels (oplosbaar in water).
Sommige dieren met colitis kunnen baat hebben bij verhoogde gehalten van beide soorten vezels in de voeding. Onoplosbare vezels normaliseren de passagetijd van de ontlasting door de dikke darm, terwijl oplosbare vezels water binden en de ontlasting steviger maken. Bovendien worden oplosbare vezels door de bacteriën in de dikke darm gebruikt om essentiële vetzuren te produceren. Deze essentiële vetzuren kunnen als voeding dienen voor de beschadigde cellen in de dikke darmwand, die daardoor sneller herstellen. De dierenarts kan voor deze aandoening een speciale dieetvoeding voorschrijven met een verhoogde gehalte van oplosbare en onoplosbare vezels.
Let op bij dieetmaatregelen
Het geven van het juiste dieet is de basis van de behandeling van vele spijsverteringsstoornissen. Als uw hond of kat een dieet volgt, moet iedereen die weleens met het dier in contact komt, weten dat deze alléén het aanbevolen dieet mag krijgen, dus geen extraatjes of tussendoortjes. Zorg er daarom voor dat het dier zijn dieet niet buitenshuis kan aanvullen, bijvoorbeeld uit vuilniszakken.
Diëten zijn complete, uitgebalanceerde voedingen, die langere tijd gegeven kunnen worden. Op de verpakking kunt u de aanbevolen hoeveelheid voor uw huisdier terugvinden. De totale dagelijkse hoeveelheid kan verdeeld worden over meerdere porties per dag. Zorg dat er altijd schoon, vers drinkwater voor uw huisdier klaarstaat.
Door Margriet Bos en Paul Overgaauw, dierenartsen
Artikel overgenomen uit “Over Dieren“