Inleiding
De anaalklieren, ook wel anaalzakjes genoemd, bevinden zich tussen de inwendige en uitwendige sluitspier van de anus en monden via 2 kanaaltjes uit naast de anus. Bij zwelling kunnen deze zakjes uitwendig zichtbaar worden opzij en iets onder de anus.
Normaal functionerende anaalzakjes scheiden een sterk ruikende, bruin- tot leem kleurige olieachtige vloeistof af. Naast een middel ter sociale herkenning (“dit is mijn territorium en nou ophoepelen“) tussen honden is de functie van de vloeistof ook het op grote afstand terug kunnen vinden van de leefomgeving. Normaal legen deze zakjes zich tijdens het defaeceren. Daarnaast kunnen ze zich ook legen in “paniek” omstandigheden, bijvoorbeeld in de spreekkamer van de dierenarts. Dat ruikt u vast wel eens.
Verschijnselen bij ontsteking
Om onduidelijke redenen komt het regelmatig voor dat de zakjes zich niet goed legen. Als oorzaken worden wel genoemd: te nauwe afvoerkanalen, indikking van de vloeistof als gevolg van te weinig lediging, afwijkende ontlasting en ontstekingen. De inhoud van de zakjes is dan inmiddels veranderd in een donkerbruine/grijsbruine pasteuze brij. Door de hierbij optredende irritatie gaat de hond veel onder de staartbasis likken en bijten en/of met de achterhand over de grond schuren (“sleetje rijden”).
Vanwege de rijke bacterieflora in het anale gebied raken de anaalklieren bij onvoldoende lediging al snel ontstoken. Bij ernstige pijn zal het dier weigeren om normaal te gaan zitten of neemt het een dusdanige zithouding aan, dat het pijnlijke gebied niet wordt belast.
Bij onvoldoende afvoer van het ontstekingsmateriaal via het afvoerkanaaltje ontstaat al snel een abces. Daarbij is dan sprake van koorts en heftige pijn. Vaak is dan naast de anus een lokale zwelling met roodverkleuring (ontsteking) van de huid zichtbaar. Soms breekt het abces vanzelf naar buiten door.
Behalve bovengenoemde klachten bij ontsteking kunnen de anaalklieren ook onder normale omstandigheden vervelende bijwerkingen hebben voor de eigenaar. Het komt nog al eens voor dat de hond zijn anaalzakjes spontaan leegt en daarbij een stinkende vlek op de lig- of zitplaats achterlaat. Indien dit met grote regelmaat plaatsvindt, kan dit een reden zijn om de zakjes chirurgisch te laten verwijderen.
Behandeling
Bij een verstopping kan vaak worden volstaan met regelmatig leegdrukken van de anaalzakjes.
Met enige oefening lukt dit sommige eigenaren ook wel: met de ene hand houdt u de staart omhoog. Zet de duim van de andere hand aan de ene zijde van de anaalzak en de vingers of wijsvinger aan de andere zijde (zie afbeelding). Gebruik wel een tissue daarbij. Knijp nu duim en (wijs)vinger naar elkaar toe en trek daarbij tevens naar achteren. De klieren ledigen zich nu in de tissue.
Tevens kan worden overwogen om de zakjes door de dierenarts te laten spoelen met een desinfecterende oplossing. Daarbij wordt soms tevens een antibioticum (om de 3 à 4 dagen gedurende 1 à 2 weken) ingebracht. Daarnaast kan een vezelrijk dieet de lediging bevorderen. In geval van een ontsteking geldt de zelfde therapie, waarbij dan een behandeling met antibiotica vereist is.
Naast de hierboven vermelde conservatieve therapie is het tevens mogelijk de anaalzakjes chirurgisch te verwijderen. Hierbij wordt de hond onder algehele anesthesie gebracht.
Redenen voor chirurgische verwijdering zijn
• Regelmatig terugkomende ontsteking van de anaalzakjes.
• Veel verlies van anaalvocht is belastend voor de omgeving.
• Verlies van anaalvocht bij hondjes die veel op schoot zitten.
• Terugkerende Anaalzakabcessen
• Bij niet ontstoken anaalzakjes kan ook het spontaan legen op ongewenste plaatsen (vooral binnenshuis) reden zijn om chirurgisch in te grijpen.